غلات چیست؟

غلات چیست و انواع آن کدام است؟ این موضوع مطلب پیش روست. غلات، یکی از بزرگترین منابع تامین انرژی در سراسر جهان است. پرمصرف‌ترین غلات، گندم، برنج، جو و ذرت هستند. پزشکان و متخصصان تغذیه به مصرف چند وعده غلات در روز توصیه می‌کنند. قدیمی‌ترین غلات موجود در جهان، گندم است که عمر استفاده آن در برنامه غذایی مردم جهان، به هزاران سال قبل برمی‌گردد. در این مطلب در مورد اینکه غلات چیست و چرا باید از آن در برنامه غذایی استفاده کنیم، بیشتر خواهیم گفت.

غلات چیست؟ و مهم‌ترین غلات کدامند؟

غلات، دانه‌های کوچکی هستند که بر روی گیاهان رشد می‌کنند. یعنی از گیاهان سبز به دست می‌آیند. مهم‌ترین غلاتی که در دنیا کشت می‌شوند، گندم، برنج، جو و ذرت هستند. این غلات، بخش مهمی از غذای مردم سراسر جهان را تشکیل می‌دهند. از قدیم استفاده از گندم و جو برای پخت نان، به‌عنوان غذای اصلی انسان‌ها استفاده شده است. اهمیت غلات در تامین انرژی و تغذیه انسان‌هاست. گاهی مردم غلات را در گروه حبوبات قرار می‌دهند. اما این دو با هم متفاوتند. تفاوت غلات و حبوبات را در مطلبی دیگر به طور مفصل توضیح داده‌ایم.

انواع غلات

غلات از نظر فرآوری در دو دسته طبقه‌بندی می‌شوند:

۱- غلات تصفیه شده

غلات وقتی از گیاهان جدا می‌شوند دارای پوست (سبوس) و گاهی جوانه هستند. وقتی این سبوس‌ و جوانه از غلات جدا شود، به آن غلات تصفیه شده می‌گویند. این نوع غلات معمولا فیبر و ویتامین‌های کمتری دارند. گندم بدون سبوس برای تهیه آرد سفید و برنج برای استفاده در غذاها به کار می‌روند.

۲- غلات کامل

غلات کامل، آن دسته از غلات هستند که جوانه و سبوس آن‌ها حفظ شده است. در واقع این نوع غلات دارای یک پوست بیرونی نسبتا سخت هستند. غلات کامل دارای فیبر زیاد و ویتامین‌های بیشتر هستند. بخش جوانه غلات حاوی مقدار زیادی چربی، پروتئین، مواد معدنی، ویتامین، کربوهیدرات و آنتی اکسیدان است. به همین دلیل متخصصان تغذیه به مصرف غلات کامل حساسیت بیشتری دارند. غلات کامل برای سلامتی بسیار مفید هستند و از بیماری‌های مختلف جلوگیری می‌کنند.

ویژگی‌های غلات تصفیه شده و غلات کامل در برنامه غذایی

غلات تصفیه شده همان‌طور که گفتیم، فیبر کمی دارند و به همین دلیل احساس سیری کمتری به فرد می‌دهند. این موضوع می‌تواند یکی از عوامل افزایش وزن در افراد باشد. از طرف دیگر به دلیل وجود کربوهیدرات زیاد در این نوع غلات، امکان بالارفتن قند خون نیز در افراد مبتلا به دیابت بالا می‌رود.

غلات کامل در طرف دیگر، به دلیل داشتن فیبر، یکی از بهترین مواد غذایی برای کسانی است که به دنبال کاهش وزن هستند. از طرفی وجود همین فیبر باعث عملکرد بهتر دستگاه گوارش نیز خواهد شد. انبوه ویتامین‌ها و مواد معدنی که در غلات کامل وجود دارند، این مواد را انتخابی بسیار خوب برای وعده‌های غذایی مختلف کرده‌ است. وجود مواد آنتی اکسیدان در غلات کامل،‌ امکان ابتلا به سرطان و بیماری‌های گوارشی و فشار خون را کاهش می‌دهد.

فواید غلات برای بدن

به صورت کلی، گفتیم که غلات چیست و چه فواید کلی دارد. اما اگر بخواهیم مزایای استفاده از غلات را بگوییم، بد نیست که یک به یک در مورد پرمصرف‌ترین غلات در دنیا بگوییم:

•  گندم

گندم به‌عنوان پرمصرف‌ترین غلات در دنیا، دارای چربی بسیار کمی است و به همین دلیل در تهیه انواع نان و بعضی غذاها از آن استفاده می‌شود. گندم منبعی غنی از پتاسیم، آهن، منیزیم، فسفر، روی، ویتامین B6، تیامین و بسیاری مواد معدنی دیگر است. گندم همراه با سبوس،‌ علاوه بر این ویتامین‌ها، مقدار زیادی فیبر و مواد آنتی اکسیدان نیز دارد. بیشتر ویتامین‌هایی که نام بردیم هم در گندم کامل دیده می‌شود نه گندم تصفیه شده.

گندم دارای مقداری گلوتن است که ممکن است در بعضی از افراد ایجاد حساسیت کند. به همین دلیل بعضی از افراد نمی‌توانند نان‌های حاوی گندم را هضم کنند و باید به سراغ انواع دیگر نان با دیگر غلات بروند.

•  برنج

برنج دومین غلات پرمصرف در دنیاست. این غلات مهم که در بسیاری از کشورهای دنیا کشت می‌شود، یکی از اصلی‌ترین مواد غذایی، به‌خصوص در قاره آسیا است. برنج دارای مقدار زیادی نشاسته است و به همین دلیل به عنوان یک منبع خوب برای تامین انرژی استفاده می‌شود. اما همین ویژگی، برای کسانی که مستعد اضافه وزن هستند، می‌تواند مشکل ایجاد کند.

برنج منبع خوب ویتامین‌های گروه B است و به دلیل داشتن فیبر، می‌تواند یک انتخاب خوب برای برنامه غذایی باشد. برنج قهوه‌ای، نوع کامل برنج است که جایگزین بهتری برای برنج سفید است. برنج قهوه‌ای به‌عنوان یک غلات کامل، دارای فیبر، ویتامین‌های مختلف، مواد معدنی و مواد آنتی اکسیدان است. یکی از ویژگی‌های خوب برنج قهوه‌ای، کاهش میزان کلسترول خون و به طبع آن کم شدن ریسک بیماری‌های قلبی است.

•  جو

جو یکی دیگر از غلات مهم و پر استفاده در دنیاست. جو دارای مقدار زیادی ویتامین، مواد معدنی و فیبر است که می‌تواند یک منبع غذایی بسیار خوب برای انسان‌ها باشد. جو دوسر به‌عنوان جو کامل، انتخاب بهتری نسبت به جو معمولی است. وجود مواد آنتی اکسیدان در این نوع جو، از مزیت‌های مهم آن است. جو کامل منبعی غنی از بتاگلوکان است که با کم کردن کلسترول خون، مانع بروز بیماری‌های قلبی می‌شود. جو کامل، قند خون را کنترل می‌کند؛ به همین دلیل به افرادی که مبتلا به بیماری دیابت هستند، توصیه به مصرف نان و ترکیبات جو کامل می‌شود.

• ذرت

ذرت، دیگر غلات پرمصرف در دنیاست که دارای مقدار زیادی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند مس، آهن، منیزیم، روی و ویتامین‌های گروه B است. ذرت با داشتن مواد آنتی اکسیدان، یک منبع غذایی بسیار سلامت محسوب می‌شود. ذرت،‌ گلوتن ندارد و به همین دلیل برای کسانی که به این ماده آلرژی دارند، یک انتخاب سلامت است. ذرت با داشتن مقادیر زیادی فیبر، یک ماده غذایی بسیار مناسب برای کسانی است که به تناسب اندام و سلامت خود اهمیت می‌دهند.

چرا مصرف غلات ضروری است؟

همان‌طور که به صورت جداگانه در مورد خواص پرمصرف‌ترین غلات گفتیم، مصرف غلات در برنامه غذایی روزانه ضروری است. این روزها متخصصان تغذیه به مصرف غلات به خصوص در وعده صبحانه توصیه می‌کنند. وجود فیبر در غلات، برای حفظ سلامت دستگاه گوارش بسیار مفید است.

غلات منبعی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که می‌توانند نیاز روزانه بدن را به این مواد تامین کنند. از طرف دیگر به دلیل پایین بودن میزان چربی در غلات، به خصوص در غلات کامل، مصرف آن‌ها باعث پایین آمدن میزان چربی و کلسترول در خون شده و از بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند. مصرف غلات در تامین انرژی مورد نیاز بدن و کمک به طول عمر بسیار موثر است.

مصرف غلات می‌تواند از بروز بسیاری از سرطان‌ها پیشگیری کند، زیرا این مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها با مقابله با رادیکال‌های آزاد، از رشد و تجمع سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند.

سخن پایانی

در این مطلب تقریبا به صورت کامل توضیح دادیم که غلات چیست و مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین غلات در دنیا کدامند. به جز غلاتی که نام بردیم، چاودار، کینوا و ارزن هم از دیگر غلات مهم و پرمصرف هستند. استفاده از غلات در برنامه روزانه غذایی، ضمن تامین انرژی مورد نیاز بدن، با داشتن ویتامین‌ها و مواد آنتی اکسیدان، سلامت بدن را نیز تامین می‌کند. برای خرید عمده غلات می‌توانید با ما در مجموعه علاالدین تماس گرفته، و محصول مورد نظر خود را سفارش دهید.

پرسش‌های متداول

غلات کامل چه تفاوتی با غلات تصفیه شده دارند؟ غلات از سه بخش جوانه، سبوس و اندوسپرم (که بخش درونی غلات است) تشکیل می‌شوند. در هنگام تصفیه غلات، سبوس و جوانه آن جدا می‌شود که ارزش غذایی غلات تصفیه شده را نسبت به غلات کامل کم می‌کند.

کدام غلات گلوتن کمتری دارند؟ برنج، جو و ذرت نسبت به گندم گلوتن کمتری دارند و مانع ایجاد آلرژی در افراد می‌شوند.