در حالی که هنوز بسیاری از مصرف‌کنندگان ایرانی در حال آشنایی با مفاهیم جدید تغذیه و فناوری‌های نوین غذایی هستند، در جهان، گوشت کشت‌شده (Cultivated Meat) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های دهه اخیر شناخته می‌شود. این محصول حاصل فناوری پیشرفته زیستی است که می‌تواند آینده تأمین پروتئین انسانی را متحول کند. حالا وقت آن رسیده که نگاهی واقع‌بینانه و تخصصی به این حوزه داشته باشیم؛ نگاهی که برای فعالان حوزه خرید عمده مواد غذایی و تأمین‌کنندگان زنجیره غذایی در ایران، به‌ویژه برندهایی مانند صنایع غذایی علائدین، اهمیت ویژه دارد.
گوشت کشت‌شده چیست؟
گوشت کشت‌شده یا «گوشت آزمایشگاهی» به محصولی گفته می‌شود که از سلول‌های زنده حیوانی در محیط آزمایشگاه و بدون نیاز به کشتار دام، رشد می‌کند. سلول‌های بنیادی از حیوانات گرفته می‌شوند و در محیطی کاملاً کنترل‌شده، همراه با مواد مغذی و فاکتورهای رشد، به گوشت واقعی تبدیل می‌گردند.
این فناوری نوین نه تنها مسائل اخلاقی کشتار حیوانات را کاهش می‌دهد، بلکه در بلندمدت می‌تواند فشار زیست‌محیطی ناشی از دامداری صنعتی را کاهش دهد؛ مسئله‌ای که برای کشورهایی مانند ایران با منابع آبی محدود، اهمیت بالایی دارد.
تفاوت گوشت سنتی و گوشت کشت‌شده
| ویژگی | گوشت دامداری سنتی | گوشت کشت‌شده |
|---|---|---|
| منبع تولید | دام زنده (گاو، گوسفند، مرغ و…) | سلول‌های حیوانی پرورش‌یافته در آزمایشگاه |
| نیاز به کشتار حیوان | دارد | ندارد |
| تأثیر زیست‌محیطی | بالا (مصرف آب، تولید گازهای گلخانه‌ای) | پایین‌تر به دلیل کاهش مصرف منابع |
| هزینه تولید در حال حاضر | کمتر | بیشتر (در حال کاهش) |
| میزان کنترل بر ترکیب غذایی | کم | بالا (امکان غنی‌سازی و سفارشی‌سازی) |
| قابلیت سفارشی‌سازی محصول | ندارد | دارد (تنظیم چربی، پروتئین، مواد مغذی) |
| پیش‌بینی دسترسی در ایران | موجود | در آینده نزدیک (نیاز به زیرساخت) |
چالش‌ها و پیشرفت‌ها در سطح جهانی
بر اساس گزارشی جدید، این صنعت در مرکز یک موج سرمایه‌گذاری ۲۳ میلیارد یورویی در حوزه تکنولوژی غذایی قرار دارد. در کشورهایی مانند انگلستان، پروژه‌های تحقیقاتی متعددی برای ارزیابی ایمنی گوشت کشت‌شده در حال انجام هستند.
در حال حاضر شش شرکت بزرگ جهانی از جمله Good Meat، Upside Foods، Aleph Farms و Meatly مجوز فروش این نوع گوشت را دریافت کرده‌اند. نکته مهم این است که اولین کاربرد عملی گوشت کشت‌شده نه به صورت استیک، بلکه در قالب فرآورده‌هایی چون پاته، گوشت چرخ‌کرده و سوسیس بوده است؛ زیرا آرایش سلولی آن‌ها ساده‌تر و تولیدشان در شرایط فعلی مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
چرا تولید استیک کشت‌شده دشوار است؟
برای تولید گوشت کشت‌شده‌ای که مشابه یک برش استیک باشد، باید بافت‌های مختلفی مانند سلول‌های عضلانی، چربی و رگ‌های خونی به‌دقت کنار یکدیگر قرار بگیرند تا طعم، بافت و بوی طبیعی گوشت حفظ شود. این فرآیند نیازمند فناوری‌های پیچیده بیورآکتور، محیط‌های کشت پیشرفته و طراحی مهندسی دقیق است.
مزایا برای آینده صنعت غذا در ایران
اگرچه در حال حاضر هزینه‌های تولید گوشت کشت‌شده بالاست، اما با پیشرفت فناوری و گسترش مقیاس تولید، انتظار می‌رود قیمت‌ها کاهش یافته و این محصولات وارد سبد غذایی عمومی شوند. این فرصت، به‌ویژه برای شرکت‌هایی مانند صنایع غذایی علائدین که در زمینه خرید عمده مواد غذایی و پخش گسترده محصولات غذایی فعالیت دارند، می‌تواند زمینه‌ای برای ورود به نسل بعدی تأمین پروتئین فراهم کند.
در واقع، اگر ایران بتواند با تکیه بر ظرفیت علمی خود، مشارکتی در این صنعت داشته باشد، شاهد تحولاتی اساسی در حوزه‌هایی چون:
- خرید عمده حبوبات (به‌عنوان منبع مکمل پروتئینی)
- خرید عمده روغن (جهت ترکیب در محصولات ترکیبی گوشت‌پایه)
- خرید عمده برنج (برای تولید محصولات آماده مصرف با ترکیب گوشت کشت‌شده)
خواهیم بود.
نقش پتنت‌ها و مالکیت فکری در توسعه صنعت
در حال حاضر، صدها پتنت در زمینه طراحی زیست‌فرآیند، ساخت بیورآکتور، محیط کشت سلولی و روش‌های برداشت گوشت ثبت شده‌اند. بسیاری از این نوآوری‌ها هنوز در مرحله آزمایشگاهی هستند، اما ثبت مالکیت فکری آن‌ها باعث می‌شود توسعه‌دهندگان بتوانند با اطمینان خاطر، فرآیندهای خود را تحت لیسانس واگذار کرده و گسترش جهانی یابند.
دیدگاه نهایی صنایع غذایی علائدین
صنایع غذایی علائدین به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان حرفه‌ای بازار ایران، با آگاهی از تحولات جهانی در حوزه امنیت غذایی، فناوری‌های نوین و سلامت مصرف‌کننده، همواره تلاش می‌کند تا در مسیر هوشمندانه‌سازی زنجیره تأمین حرکت کند.
هرچند ممکن است محصولات گوشت کشت‌شده هنوز وارد بازار ایران نشده باشند، اما این حوزه نوظهور، به‌زودی بخشی از جریان اصلی صنعت خواهد شد. علائدین نیز آماده است تا در زمان مناسب، به‌عنوان یکی از اولین مجموعه‌های فعال در این حوزه، از این فرصت راهبردی بهره‌برداری کند.
نتیجه‌گیری
فناوری گوشت کشت‌شده، یک انقلاب واقعی در صنعت غذایی محسوب می‌شود. با وجود چالش‌های فنی و هزینه‌های بالا، روندهای جهانی نشان می‌دهند که به‌زودی شاهد محصولات متنوع این حوزه در بازارهای جهانی خواهیم بود. در ایران نیز، فعالان صنعت غذا می‌توانند با نگاه آینده‌نگر و سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی همچون نوآوری، فناوری و واردات دانش فنی، خود را برای این تحول آماده کنند.
صنایع غذایی علائدین، همراه هوشمند آینده غذایی ایران.