طبق پژوهش جدید منتشر شده توسط شرکت Foods Connected، اگرچه حدود ۷۰٪ از کسب‌وکارهای حوزه غذا نوعی از فناوری هوش مصنوعی (AI) را در فرآیندهای خود پیاده‌سازی کرده‌اند، اما بسیاری هنوز نسبت به ظرفیت واقعی این ابزار برای تحقق اهداف پایداری (Sustainability) آگاهی ندارند.
صنایع غذایی در آستانه تحول دیجیتال
در حال حاضر، حدود ۴۹٪ از تولیدکنندگان مواد غذایی از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین استفاده می‌کنند، در حالی‌که این رقم در بخش خرده‌فروشی مواد غذایی تنها ۳۶٪ است. با وجود این، هنوز درک جامعی از توانایی‌های AI در بهینه‌سازی زنجیره تأمین، کاهش ضایعات غذایی و پیشبرد اهداف ESG (محیط‌زیست، مسئولیت اجتماعی، حاکمیت) وجود ندارد.
استفانی بروکس، مدیر تحقیقات و نوآوری در شرکت Foods Connected می‌گوید:
«ما انتظار نداشتیم که هنوز بسیاری از کسب‌وکارها از پتانسیل AI برای اهداف پایداری بی‌اطلاع باشند. هوش مصنوعی می‌تواند با ارتقاء فرآیندهای جمع‌آوری داده و بهینه‌سازی زنجیره تأمین، کمک شایانی به پایداری کند.»
چالش‌های پیش رو برای بهره‌برداری هوشمند از AI
- تنها ۵۹٪ از مدیران کسب‌وکارها بر این باورند که برای استفاده بهتر از هوش مصنوعی، باید سرمایه‌گذاری بیشتری در زمینه آموزش نیروی انسانی صورت گیرد.
- با این حال، ۹۶٪ از شرکت‌ها بودجه‌ای را برای سرمایه‌گذاری در AI در پنج سال آینده در نظر گرفته‌اند.
- فاصله بین کاربردهای فعلی و قابلیت‌های بالقوه AI، به دلیل ناآگاهی از مزایا، مهارت پایین نیروی انسانی، و نبود زیرساخت دیجیتال کافی، همچنان زیاد است.
از آزمون تا سرمایه‌گذاری بلندمدت
صنعت غذا حالا در حال عبور از مرحله آزمون و خطای اولیه و حرکت به سوی یکپارچه‌سازی گسترده‌تر AI در زنجیره تأمین است. این تحول باید با رویکردی ایمن، شفاف و پایدار انجام شود. مزایای این فناوری شامل:
- کاهش ضایعات مواد اولیه و انرژی
- افزایش دقت در پیش‌بینی تقاضا
- بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و توزیع
- طراحی محصولات جدید با داده‌های دقیق مصرف‌کننده
جهش با کمک مدل‌های زبانی هوشمند
مدل‌های زبانی بزرگ (LLM) و ابزارهای هوش مصنوعی مولد (Generative AI) توانسته‌اند تجربه مشتری، توسعه محصول و حتی خدمات پشتیبانی را متحول کنند. این نوآوری‌ها در عین حال که بهره‌وری را افزایش می‌دهند، می‌توانند کمک بزرگی به تحقق اهداف پایداری در صنایع غذایی باشند.
تحلیل صنایع غذایی علائدین:
در اکوسیستم مدرن غذا، استفاده از هوش مصنوعی دیگر یک انتخاب لوکس نیست؛ بلکه ضرورتی استراتژیک است. صنایع غذایی علائدین معتقد است:
- آموزش تخصصی کارکنان برای کار با ابزارهای دیجیتال و تحلیل داده‌ها باید در اولویت باشد.
- هوش مصنوعی باید به عنوان ابزاری برای کاهش ضایعات، بهبود دقت تولید و پایداری زنجیره تأمین تلقی شود.
- مسیر آینده صنعت غذا در ایران نیز باید با تکیه بر فناوری‌های نوین، مانند هوش مصنوعی، بازطراحی شود.
این فرصت برای برندهایی که به‌موقع وارد مسیر دیجیتال‌سازی می‌شوند، می‌تواند به نقطه تمایز و مزیت رقابتی تبدیل شود. بنابراین وقت آن رسیده که صنعت غذا در ایران نیز هوش مصنوعی را نه فقط برای افزایش بهره‌وری، بلکه برای ساختن آینده‌ای پایدار و هوشمند به کار گیرد.